استاندارد DIN

استاندارد DIN

نامگذاری فولادها در استاندارد آلمانی DIN

استاندارد DIN  مخفف عبارت Deutsches Institut für Normung بوده که در محاوره فارسی به آن ” دی اِن ” است که نام یکی سازمان ملی آلمان است .

این موسسه استاندارد که از قدیمی ترین سازمان ها می باشد در سال 1917 کار خود را آغاز کرده است.

در حال حاضر بیش از 30 هزار عنوان استاندارد در زمینه های مختلف تکنولوژی را شامل می شود.

DIN مجموعه‌ای از قوانین و مقررات ساخت، تولید، اندازه‌گیری و تست محصولات تولیدی صنعتی  را شامل می شود.

استانداردهای DIN آلمان با توجه به قوانین سخت گیرانه که در زمینه تولید لوله و اتصالات را دارد؛ مورد توجه اکثر تولیدکنندگان دنیا قرار گرفته است.

در این استاندارد هر نوع فولاد با یک نماد (Symbol) و یک عدد استاندارد (Standard Number) شناخته می شود که هر کدام معادل یکدیگر هستند.

عدد استاندارد فولاد یک عدد پنج رقمی است به شکل X.XXXX  که در آن عدد سمت چپ  گروه اصلی ماده را نشان می دهد که برای فولادها این عدد ۱ می باشد. دو رقم بعدی به ترکیب شیمیایی فولاد اشاره دارد و دو رقم آخر نیز شمارنده بوده و نشان دهنده مفهوم خاصی نیست.

نوع فولاد

• ساختمانی معمولی 0XXX
• فولاد خوش تراش 07XX
• فولاد ابزار کربنی 18XX، 1.17XX،  1.16XX،  1.15XX
• فولاد گرم کار و سرد کار 2XXX
• فولاد تندبر 33XX و 1.32XX
• فولاد بلبرینگ 35XX
• فولاد نگیر (غیرمغناطیسی) 39XX و 1.38XX
• فولاد ضدزنگ 45XX ، 1.44XX ، 1.43XX ، 1.42XX ، 1.41XX ، 1.40XX
• فولاد نسوز 48XX و 1.47XX
• فولاد مقاوم در دمای بالا 49XX
• فولاد نیتریدی 85XX

در استاندارد آلمانی DIN علاوه بر عدد استاندارد، برای هر نوع فولاد یک نماد استاندارد نیز وجود دارد.

ترکیبی است از حروف و اعداد که نشان دهنده ترکیب شیمیایی و در برخی موارد بیانگر میزان استحکام کششی فولاد مربوطه است.

برای نماد فولادهای ساختمانی معمولی (General Structural Steel) ابتدا دو حرف St و سپس مقدار حداقل استحکام کششی  نهایی بر حسب کیلوگرم بر میلیمتر مربع ذکر می شود مانند آلیاژ فولادی St37  که نشان دهنده فولاد ساختمانی معمولی با حداقل استحکام کششی ۳۷ کیلوگرم بر میلیمتر مربع یا ۳۷۰ مگاپاسکال می باشد.

برای نامگذاری سایر انواع آلیاژ های فولادی، از ترکیبی از حروف و اعداد که نشان دهنده درصد کربن و درصد فلزات آلیاژی است،

استفاده می شود. برای فولادهای کربنی ابتدا حرف C و سپس مقدار کربن بر حسب صدم درصد ذکر می شود مانند C45 که فولاد کربنی با ۰٫۴۵ درصد کربن می باشد.

برای فولادهای کم آلیاژ ابتدا مقدار کربن بر حسب صدم درصد و سپس مقدار درصد آلیاژ های غالب به ترتیب عنوان می شود.

وقتی برای عنصری عددی ذکر نشده باشد به معنای ناچیز بودن آن عنصر آلیاژی است مانند ۴۱CrMo4 که نشان دهنده وجود ۰٫۴۱ درصد کربن ، یک درصد کروم و درصد ناچیزی مولیبدن است.

لازم به توضیح است که در فولادهای کم آلیاژ، درصد عناصر آلیاژی که در نماد استاندارد آمده باید بر ضریب خاصی تقسیم شود که برای هر عنصر متفاوت می باشد.

عناصر آلیاژی

• بور: ضریب 1000
• کربن، نیتروژن، گوگرد، فسفر و سلنیوم: ضریب 100
• آلومینیوم، مس، نایوبیوم، تانتالیوم، سرب، بریلیوم، وانادیوم، مولیبیدن و تیتانیوم: ضریب 10
• کبالت، کروم، نیکل، سیلیسیم، تنگستن و منگنز: ضریب 4

در فولادهای پر آلیاژ که مجموع عناصر آلیاژی آنها بیش از ۵ درصد می باشد،

نماد استاندارد با حرف انگلیسی X شروع شده و پس از بیان مقدار کربن به صدم درصد، به ترتیب نام عناصر آلیاژی و سپس درصد هر کدام ذکر می شود.

در این گروه از فولادها، درصد هر عنصر بدون تاثیر هر گونه ضریبی، به طور مستقیم بیان می شود.

به عنوان مثال نماد آلیاژ X32CrMoV3 13 بیانگر ۰٫۳۲ درصد کربن، ۳ درصد کروم، ۱۳ درصد مولیبدن و درصد کمی وانادیوم می باشد.

در این استاندارد آلمانی از حروف زیر جهت مشخص نمودن روش تولید استفاده می شود:

• B فولاد بسمر
• E فولاد الکتریکی
• M فولاد زیمنس
• R فولاد آرام
• T فولاد توماس
• U فولاد نا آرام

گاهی اوقات بعد از ترکیب شیمیایی نوع عملیات انجام گرفته بر روی فولاد نیز بیان می شود.  به عنوان مثال اگر بر روی فولاد عملیات حرارتی های زیر انجام شده باشد از حروف اختصاری زیر استفاده می شود:

• V برای فولاد عملیات حرارتی شده
• N برای فولاد نرماله شده
• H برای فولاد سخت شده
• K برای فولاد تغییر شکل سرد داده شده

پس به طور خلاصه می توان گفت ابتدا روش تولید، سپس آنالیز شیمیایی و در نهایت نوع عملیات حرارتی انجام گرفته ذکر می شود.

به عنوان مثال C35V70 فولادی است با ۳۵ /۰درصد کربن که عملیات حرارتی شده و میانگین استحکام کششی آن MPa 700 می باشد.

سایت استاندارد DIN :                                                 http://www.din.de/en